Het verwisselen van onze dagelijkse outfit naar onze clowneske kledij, vindt plaats in een sfeerloze voorraadkamer tussen het verzorgingsmateriaal. Terwijl ik mijn kleding verwissel, wisselt er ook iets in mij. Het kind in mezelf kan ik weer toegang gaan geven om naar buiten te komen. Ik word altijd blij van deze momenten, het feestje komt dichterbij en ik mag erbij zijn.
We zijn altijd met twee personen en als we klaar zijn, worden we door de activiteitenbegeleidster naar de desbetreffende afdeling geloodst.
Dat voelt als het podium opkomen, het publiek zit al klaar in verscheidene emoties. Enthousiast, afwachtend, boos of soms duttend, maar altijd puur en echt!

 Giechelend en wat stuntelend lopend, gaan we de huiskamer binnen en ik trek mijn jurk nog wat rechter. Mooie jurk heeft u aan, zegt een mevrouw, maar volgens mij gaat u een baby krijgen want u heeft een dikke buik. Ik doe alsof ik hier heftig van schrik, jeetje een baby, daar heb ik nou geen tijd en zin meer in. In de tussentijd stop ik een ballon onder mijn jurk en laat verschillende mensen aan mijn buik voelen. De een voelt nog leven, een ander zegt dat het kindje er snel uit moet want ze voelt geen leven meer. Het is heerlijk hoe er dan een aandacht naar die baby uit gaat. Een meneer gaat wat tikken op mijn buik geven, dat hielp bij mijn vrouw ook altijd zei hij.
Ik word wanhopig en zeg dat ik nog nooit een baby in Breda heb gekregen……………poeh wat ben ik bang en dat speel ik ook.
Gewoon springen, zegt een mevrouw, die komt er vanzelf uit, doet even pijn maar dan ben je er wel vanaf…….
Ik ga springen, de mensen in de groep gaan klappen en net als de ballon valt, komt een zuster met een babypop aan. Dolgelukkig ben ik met mijn baby, het is een meisje en volgens een mevrouw heet ze Jacqueline. Prima plan, leuke naam. Ik knuffel de baby en laat haar aan iedereen zien, ik ben echt blij met deze mooie baby en de mensen geven haar een aai of zelfs een kusje.
De tijd is aangebroken dat wij naar de volgende afdeling moeten, ik kan de babypop niet meenemen. Ik ga naar een mevrouw en zeg:
Tja mevrouw, ik heb een moeilijke vraag, ik heb net een kindje gekregen maar eigenlijk heb ik er geen tijd voor. Zou u misschien voor mijn baby willen zorgen? Dat is goed meid, laat haar maar hier, ik heb toch niets te doen. Volgende keer wel beter uitkijken hé, is haar advies. Komt goed mevrouw, dit gaat mij nooit meer gebeuren. Ik geef Jacqueline nog een knuffel en verlaat samen met mijn maatje de kamer, op weg naar een andere huiskamer.

Altijd weer spannend en leuk welk thema daar aangebroken gaat worden, het blijft een verrassing maar ik ga altijd met een dankbaar gevoel naar huis. Er is contact met deze mensen geweest, we hebben samen lol gemaakt of soms samen gemopperd. Het stukje SAMEN is echter altijd de rode draad, er was verbinding en dat kikt van beide kanten!

 Over de Mediclowns

Stichting Mediclowns kent een informele sfeer met een professionele inslag. Naast organisatorische en administratieve ondersteuning vanuit bestuur en regio-coördinatoren steunen wij elkaar in onze ontwikkeling.
Wil je aan de slag als Mediclown?
Zorg dan voor een goede clownsopleiding. We spelen altijd met 2 clowns zodat we elkaar kunnen stimuleren en eventueel samen spelen wanneer de bewoners geen interesse hebben in ons bezoek.
Je bent te gast je hebt geen act. Misschien wel een thema maar het contact met de bewoners bepaalt de inhoud en het spel. Dus elke keer is het weer verrassing hoe het bezoek eruit ziet.
Als je interesse hebt kun je een keer meelopen met een andere Mediclown.

Contactclown
Mediclowns zijn gespecialiseerd in het maken van contact. Dat is wat contactclowns doen. Een contactclown probeert niet de lolbroek en een grapjas te zijn, maar gaat met een cliënt op een zoektocht. Het doel is werkelijk contact maken en dit contact te laten groeien naar een prettige beleving in het moment, soms ga je samen dansen, zingen, lachen, huilen of moet iemand zijn boosheid kwijt en ga je lekker samen mopperen.
Voor wie?
Mediclowns bezoeken veelal gesloten afdelingen in de ouderenzorg of mensen met een ernstige meervoudige beperking. Onze doelgroep zit vaak in hun eigen wereld vast. De mensen kunnen zich slecht uiten of helemaal niet (meer) praten. De contactclown kan door spel contact maken. Als we weggaan uit de huiskamer is de sfeer positief veranderd. Dat geeft een voldaan gevoel waardoor je zelf ook met een fijn gevoel naar huis gaat. Ons speelgebied dekt een groot deel van Nederland.
Ben je geinteresseerd in de MediClowns? Zou je wellicht zelf voor hen willen spelen?
Hier vind je meer informatie.

Anita Meertens, augustus 2020

Hoe het begon

Vanuit de opleiding werden we uitgenodigd om praktijk-momenten te creëren , zodat we ervaring konden gaan opdoen .
Mijn eerste gedachte ging uit naar Villa Pardoes. Ik had daar een jaar eerder ook al een gesprek gehad om te komen spelen , dus toen ik weer contact opnam, wisten ze nog precies wie ik was en kon ik meteen beginnen.
Dat is nu drie jaar geleden. Ondertussen zijn we met een team en spelen we heel regelmatig, om de week op de zondag, met 2-4 clowns.

Spelen maar

We zorgen ervoor dat we er vroeg genoeg zijn om op elkaar af te stemmen en op te warmen. Om uit het hoofd en in het lijf te komen.
Samen stappen mijn maatjes en ik de villa binnen, iedere keer in verwondering, nieuwsgierig wat er gaat ontstaan… Soms hebben we muziek bij ons en gaan we dansen of we zingen hun namen, bellen blazen, van de glijbaan af, of gewoon even stil zijn.
Er zijn twaalf huisjes waar gezinnen met een levensbedreigend ziek kind een week gratis mogen verblijven.
Meestal gaan we de huisjes af,  zodat ieder gezin de aandacht krijgt, maar soms ontstaat er op de gang of in de gezamenlijke ruimte al spel.
Villa Pardoes is een inspirerende plek waar al heel veel is om mee te spelen.
Het is zo leuk om heel het gezin erbij te betrekken, kinderen vinden het zo leuk wanneer een ouder mee doet in alle gekkigheid.
We spelen met wat er op dat moment is,  kijken waar er spel ontstaat, en alles mag er zijn.
Zo komen we wel eens een huisje binnen en zitten ze te eten, wij kunnen dan heel goed helpen, zo goed dat het één grote kliederboel word want wij hebben dat eten nog nooit gezien ….

Bijzondere ontmoetingen

Villa Pardoes is een bijzondere plek, het voelt voor mij elke keer alsof ik in een warm bad kom.
De gezinnen komen daar om even te vergeten, en voor het maken van fijne herinneringen.
Wat me daar het meest in raakt is, dat we iedere keer met open armen ontvangen worden, dat we even heel dichtbij mogen komen, soms voorbij de woorden …
Zo kwam ik eens een klein meisje tegen op het slakkenspoor die we beide volgden… maar wie moest nu opzij?
Heel lief en zacht vroeg ze of ik opzij wilde gaan, maar dat verstond ik natuurlijk niet, en daar ontstond spel… Ik nodigde haar uit om steeds harder te praten en uiteindelijk kreeg ze er zoveel lol in dat ze stond te schreeuwen. Heel de familie kwam erop af want dit hadden ze nog nooit gehoord van haar. Terwijl ze met mijn bellenblaas aan het spelen was, vertelde haar zusje, dat bellenblaas zo belangrijk voor haar is in het ziekenhuis, dat er dan altijd een glimlach verschijnt. Toen begon haar moeder te vertellen dat ze al 30 chemo’s heeft gehad en na deze week 30 bestralingen ging krijgen en daarna nog eens 30 chemo’s …. toen was ze even stil en keek mij aan en zei “ als ze dat al haalt”.
Daar stond ik dan als clown… We bleven elkaar een lange tijd in stilte aankijken, ik ben naast haar gaan staan en heb een arm om haar heen geslagen.
Later kwam het meisje afscheid van mij nemen omdat ze gingen fietsen met het gezin.
Ik gaf haar mijn bellenblaas voor in het ziekenhuis, waarop ze mij een hele lange knuffel gaf, ik voelde haar slangetjes en haar kaal hoofdje …
Ook kreeg ik nog een kus en toen liep ze weg .
Dat meisje zal ik nooit meer vergeten en ik ben ervan overtuigd dat ze haar stem vanaf dat moment vaker ging gebruiken .

Kinderen zijn zo puur en eerlijk en daar hou ik zo van !!!

Oogsten

Binnen de Villa heb ik na jaren spelen vele meters kunnen maken en daar leer je heel veel van, je word steviger in je clown zijn. Want wanneer je er niet lekker in zit kan je er donder op zeggen dat er een kind op je af komt die dan zegt “jij bent helemaal geen echte clown”.
In de begin-periode schrok ik daar enorm van maar nu speel ik daarmee .

Villa Pardoes doen wij vrijwillig, maar wat wel heel leuk is dat er vanuit de Villa soms ook betaalde opdrachten komen.
Zo mochten we bij voorbeeld komen clownen op een feest bij een 90-jarige man en bij een droomdag voor een 37-jarige vrouw met terminale borstkanker.

Villa Pardoes zit in mijn hart en ik hoop daar nog heel lang te spelen en mezelf en mensen te ontmoeten .
“Jullie horen bij de Villa “ zei onze coördinator laatst en dat maakt mij blij .
Iedere keer wanneer ik naar huis rij en alles nog eens voorbij laat komen , voel ik me vervuld en heel dankbaar !!!

Wat heeft de clown een groot bereik…

Angelique / Sprookje

Een ervaring op St. Maarten, in het Elderly Home , Yellow White Cross Centre

Er zat een vrouw in een stoel aan een vierkante tafel. Ze had donkere kleding aan. Ik ging op mijn hurken naast haar zitten. Met mijn ogen net boven de tafelrand uit. Ik keek naar de vrouw. Ze leek ver weg. Haar ogen gesloten. Ik pakte een zacht blauw bolletje uit mijn clownstas. Streelde haar daarmee over haar hand. Een paar keer, heel rustig, langzaam. Ik keek naar haar gezicht, geen reactie te zien. Ik streek ’t zachte blauwe bolletje vanaf haar pols over haar onderarm, tot aan de binnenkant van haar elleboog. Heel rustig, langzaam. Heen, niet terug. Zo streelde ik haar een paar keer. Stopte even om naar haar gezicht te kijken. Ineens was daar beweging. Ze tilde haar linkerhand van de leuning op, strekte haar arm naar voren en legde haar hand op tafel. Incasseren, toen de gedachte “volgens mij is dit een uitnodiging om door te gaan”. Toch zocht ik bevestiging in haar gelaatsuitdrukking. Haar ogen nog altijd gesloten. Ik knielde naast haar. Bracht ’t zachte blauwe bolletje net boven haar hand op tafel. Streelde haar hand, pols en onderarm ermee. Heel rustig, langzaam. Heen, niet terug. Ik legde mijn linkerhand op de hare. Met ’t zachte blauwe bolletje in mijn rechterhand streelde ik haar, tot aan de binnenkant van haar elleboog. Telkens heen, niet terug. Heel rustig, langzaam. Concentratie, niks doet er meer toe. Vanuit mijn ooghoek zag ik haar buik bewegen. Ik draaide mijn hoofd zodat ik ’t beter kon zien. Haar buik bewoog schokkerig. Ik bracht mijn blik nog iets hoger. Haar gezicht in een grimas. Een vlaag angst kwam omhoog. “wat gebeurt er? Is ze gespannen? Wat heb ik gedaan?” Even zoeken naar een andere clown. Die zag mijn hulpzoekende blik niet. Mijn blik weer naar de vrouw. Er liep een traan over haar wang. Haar lijf schokte. Ik keek hoe ze huilde. Voelde hoe mijn eigen ogen volliepen. Even mijn blik naar binnen, even aandacht voor mijn eigen gevoel. Ik keek weer naar de vrouw. Haar hoofd hing iets naar voren. Haar ademhaling weer rustig. Ze leek ver weg.
Ik bleef nog even zitten, mijn hand op de hare.

We hebben elkaar niet gesproken. We hebben elkaar niet aangekeken. Maar heel even, die paar seconden, hebben onze harten elkaar ontmoet…

Dank je wel, lieve vrouw in de stoel, voor dat ene waardevolle moment.

“We need an army of clowns(…)’’, zo begon de oproep van Albina Matuzko eind 2017, niet lang nadat orkaan Irma over Sint Maarten raasde en een spoor van vernieling achterliet.
Vanaf het eerste moment dat ik die oproep las, ging mijn hart sneller kloppen en mijn bloed sneller stromen. Ik wil al langere tijd iets betekenen op een plek in de wereld. Niet snel tussen het ‘gewone’ leven door iets goeds & leuks doen, maar mijzelf minimaal een aantal dagen onderdompelen in een andere wereld, maximaal contact maken met andere mensen in het moment, het spel laten ontstaan en daarmee harten te openen. Een boel overtuigingen schreeuwden om aandacht, maar deze roep was sterker en voor ik het wist, had ik geboekt!
En zo verscheen op zondag 25 februari 14u30 lokale tijd het prachtige uitzicht van Sint Maarten voor mijn ogen; een prachtige zee, palmbomen; de schoonheid ontroerde mij. Toen sprak de piloot tijdens de landing: “Dames en heren, als gevolg van orkaan Irma is er een alternatief vliegveld en kan inchecken langer duren dan u gewend bent. Onze excuses voor het ongemak.” Ongeveer tegelijkertijd verscheen ook chaos aan de horizon. Omgeslagen, stukgeslagen schepen op het strand, huizen zonder dak, zonder voordeur. En weer kwamen tranen op. Dit wordt een heftig weekje, dat voelde ik toen pas écht.

Een paar uur later waren we compleet. 17 mensen uit Nederland, 16 clowns en een filmer/fotograaf, klaar om zich een week te geven aan de inwoners van Sint Maarten. Wat een beleving, wat een avontuur.
We speelden bij locaties van het Wit-Gele kruis voor en met ouderen in verzorgingshuizen, met verstandelijk beperkten (of veel treffender gezegd ‘the mentally challenged’) en in het baseball stadium.
We liepen een ‘WALKING AS ONE’ bij en met inwoners van Cay Bay, een minder goed bedeelde wijk op Sint Maarten. De wijk in. Liefde verspreiden, in de vorm van stoepkrijthartjes, knuffels, pluche harten, plakhartjes en/of een gesprek. Ieder op zijn eigen manier, maar wel samen… WALKING AS ONE.

We speelden in het ziekenhuis, met verplegers en patiënten van alle leeftijden, hadden plezier met kinderen in twee weeshuizen en zagen een aantal daarvan enthousiast nog een keer bij het geven van workshops clownerie en circus in groep 1 t/m 8 op een school voor speciaal onderwijs.
Ik denk terug en weet, ik had dit avontuur voor geen goud willen missen. ‘Het is magisch’, zei 1 van mijn favoriete clownsgenootjes geëmotioneerd op de laatste avond. En magisch was het. Zoveel harten bereikt, zoveel lachen gecreëerd, individuen laten stralen, zoveel liefdevolle blikken uitgewisseld. Dit was een succes. Clowns op een missie. Walking as one. Een prachtig idee dat een minstens zo prachtige uitvoering kreeg.

Nog steeds voel ik het handje van een kind in mijn hand, speelt de dementerende vrouw in stilte met mijn handen. Ik lach nog steeds met de jongen om het spel dat wij speelden. Een grote glimlach verschijnt om mijn mond. Ik ben nog steeds geraakt door de vrouw die mij aansprak toen ik in mijn clownstenue alleen stond te wachten voor het ziekenhuis. Haar dankbaarheid, haar woorden met zoveel verdriet en oprechtheid over hoe zwaar het was na orkaan Irma. Haar dankbaarheid. De uitgesproken dankbaarheid van zoveel anderen die wij op Sint Maarten mochten ontmoeten. De niet aflatende moed en het vertrouwen, de openheid en nogmaals, de dankbaarheid. Het was een kort gesprek met een lange uitwerking. “Bedankt dat jullie dit aan ons geven”, zei ze. “Bedankt dat wij van jullie mogen ontvangen”, zei ik. En ieder van ons ging weer haar eigen weg.

Tijdens dit schrijven wellen naast mijn herinnering alle emoties weer op. Wauw. Ik ben getuige geweest van prachtige mensen in een prachtig landschap. Ik heb mij ingebeeld hoe het zou zijn om als inwoner van Sint Maarten elke dag geconfronteerd te worden met de vernieling. De zeecontainers die als een ingedeukt pakje boter langs de kant van de weg liggen, geknakte palmbomen, resten bouwmaterialen die nog niet zo lang geleden samen een thuis voor iemand waren. Het is allemaal afval geworden. Afval als stillevend bewijs van een traumatische beleving. Er is al heel hard gewerkt aan dat beeld. En er is nog heel veel te doen. In de tussentijd zuigen de mensen daar geluksmomentjes op. Ik zag het, ik voelde het. Zodat zij door kunnen blijven gaan. En een paar dagen mochten wij bijdragen aan een lach, aan positiviteit, gaven wij hen onze aandacht. En ik leerde; hoe meer je geeft, hoe meer je ontvangt. Ik heb het ervaren. En heus, 17 mensen, 1 eiland, 3 verblijven, 2 auto’s en 16 speellocaties in een week, het is een uitdaging! En het was het allemaal waard. Every step, every heartbeat, every smile and every tear.

Ik kan niet beschrijven hoe trots en dankbaar ik mij heb gevoeld. Hoe groot en klein ik mij voelde. Hoeveel liefde door mij heen is gegaan. Ik kan je niet leren de lessen die ik heb geleerd. Wat ik je wel kan zeggen is dat het voor mij een enorme verrijking is geweest zoveel te mogen spelen voor al die dankbare mensen uit zoveel verschillende doelgroepen. Ik ben gegroeid als clown, sta steviger in mijn clownsschoenen en ben een beter mens. Echt. Dat is wat gebeurt als je je hart geeft aan een missie. Walking as one. Gewoon omdat het kan.
Wat kan ik nog zeggen? Mocht je ooit voelen dat jouw clown @work wil op een speciale plek op de wereld, dichtbij huis of juist ver weg, iets wil betekenen, dan doe het! Gooi al je aarzeling naast je neer, begin met sparen, vraag je kinderen, check je werk; zet een stap! Want die ene stap, daar is waar je reis gaat!

Dagmar Schaap
Deelnemer WALKING AS ONE 2018, Sint Maarten

Met speciale dank aan: Kirsten Lüpke van ClownSpirit voor haar inspiratie en begeleiding, Annemiek van Haaren voor haar initiatief, organisatie en doorzettingsvermogen, Levi Verhoef voor het vastleggen van de prachtige beelden en zijn aanwezigheid, Albina Matuzko voor haar noodkreet en inzet om ons zichtbaar te maken en daarmee inwoners te inspireren met een clownshart op het eiland Sint Maarten. En last but not least, dank aan de 15 clowns die met mij lachten, mij ontroerde, steunde, irriteerde en vooral inspireerde tijdens onze missie. Dank! ♡

 Dit is een verslag van de afsluiting van het 1ste jaar van de clownsopleiding, spelen op straat, als groep en individueel. Na de laatste voorbereidingen ’s ochtends in de Tuinzaal en heel veel kriebels vertrokken we per bus naar de binnenstad.
Daar begint Marija’s verslag…

“Eenmaal in de stad het juiste speelplekje te hebben bepaald, kwamen de kriebels goed in mijn buik! We zouden starten met de groepsact, in een polonaise de leider Margreet volgen. De zinderende spanning en energie van mezelf en de anderen kon ik goed voelen. We deden een energizer in het steegje en daarna, hop het diepe in! Dat voelde wel even zo, maar wel met de nodige zekerheid van ‘we hebben zwembandjes om’.
De stad was zonnig en druk, de sfeer gezellig en gemoedelijk. Ik had al gauw erg veel lol met mezelf en in de rij goed aansluiten als het soms lichtjes saboteren. Maar ook vooral veel kijken en contact maken, blikken wisselen met mensen, glimlachen, zwaaien, zuchten, commentaar geven.. ik gloeide al gauw en stond helemaal aan. We kregen ook veel reactie, we werden echt gezien en gehoord met z’n allen. Wat ook onmogelijk anders kon, omdat we een grote bonte verzameling vormden met elkaar. Margreet was een fijne leider, ze bewoog flink door de straat, maar nam de tijd dat iedereen haar kon volgen. Ik ervoer veel spelplezier in de rij en onderling ook. Halverwege ging Margreet plots haar leiderschap doorgeven. Ik was totaal verrast en had het niet zien aankomen; ik was ineens de leider! Ik merkte dat ik direct dacht: ‘hoe is mijn clown als leider? Ik weet het niet, ik weet het niet, wat moet ik doen in godsnaam?!” Maar tegelijk ben ik maar ‘wat’ gaan doen. Ik vond het wel leuk, maar merkte dat het volgen in de rij me innerlijk plezieriger afging. Vast iets met het gevoel van verantwoordelijkheid en het goed willen doen. Ik twijfel of ik wel goed in contact was met de groep terwijl ik leider was of dat ik te veel op mijn eentje bezig was.. Maar het is gegaan zoals het is gegaan en daar ben ik oké mee. Ik merkte op een gegeven moment dat ik het leiderschap wilde weggeven. Op dat moment leek de enige wakkere in de rij Patries te zijn, die zat echt nog vol in het spel en in haar rol. Ze stond heel trots en hoopvol te kijken, ik heb toen direct intuïtief haar gekozen. Het volgen vond ik vervolgens ook echt weer leuker. Ik stond ook helemaal achteraan in de rij met mijn korte lengte en had lol in die positie; ik kon echt moeilijk zien wat er vooraan gebeurde en heb dat omgezet in spel; overal wat traag achteraan hobbelen of op reageren.
Op een gegeven moment nam Margreet te boel weer over. Ik herinner me een leuk moment aan interactie met een ouder stel wat ergens in de straat stond. Ik was erg aan het zuchten, blèh doen en commentaar aan het geven op de leider, daar moest dat stel erg om lachen. Al verplaatsend ben ik met hun contact blijven houden, heel grappig en tof! Een ander moment dat ik erg leuk vond was spelend met mijn rok, al wapperend omdat het zo warm was, terwijl ik eigenlijk in de rij moest aansluiten. Ik herinner me zoveel plezier met mezelf.

Het spelen alleen was ook ZO heerlijk. Het had voor mij nog veel langer kunnen duren. Ik was zo blij en speels met de mensen en mijn eigen clown. Ik groeide vlot in het verlegen wiebelen, lopen, kijken door de verrekijker, van onder voorzichtig kijken, glimlachen, zwaaien.. Ik keek geregeld naar opvallende schoenen, gekleurde shirts en voorbij lopende honden. Ik had enorm veel interactie, mensen reageerden veel, veelal met een grote glimlach. Ik voelde me ook erg vrij om mensen aan te kijken, van jong tot oud. Wat ik opvallend vond, als single vrouw ben ik toch met leuke mannen geremd in het contact, maar nu als clown registreerde ik dat ik nu wel veel meer durfde contact te maken als verlegen clown en dat ik ook brede vertederende glimlachen terug kreeg. Dit heeft wel wat met me gedaan, als mogelijkheid; om als gewone Marija ook iets meer mijn verlegen kant te laten zien.

Het op straat spelen was voor mij één grote succeservaring. Dat ik zo vol en intens de speler in mijzelf voel en ervaar en tot uiting wist te brengen, zo wakker, zo aan, eindelijk weer, dat is zo fijn en kloppend gevoel! En ja, het ging gewoon heel goed heb ik gezegd. Wat ik ook echt zo vind, maar tuurlijk hoor ik op de achtergrond een stemmetje dat zegt dat ik overdrijf, mezelf opblaas of arrogant gedraag… tja…
Het was erg leuk en het ging erg goed! En dat stemmetje is er ook. Het was en is er allemaal. En voor nu kan ik dat even prima hebben. Wat tevens ook zeer prettig is.”

Marija Lupi

‘Let the sunshine in’. Een thema dat heel goed past bij Walking as one. De zon scheen volop in de binnenstad van Utrecht. Het bekende bolletje in de lucht, maar ook in de harten van 30 clowns en na deze editie in de harten van honderden mensen die de clowns tegenkwamen.

Afgelopen 14 september werd de zesde editie van dit evenement georganiseerd. Met Clown Zappie mocht ik voor de vijfde keer mee doen. Elke keer is het weer een bijzonder moment om met zoveel clowns op pad te gaan en te ontdekken wat er gaat gebeuren op straat.

Clown Zappie loopt over de Oudegracht in Utrecht. Vele mensen passeren hem zonder te kijken. Een enkeling kijkt verbaasd en op het eerste gezicht zijn de mensen nog niet echt geïnteresseerd in een groep clowns. Maar is dat wel zo? Velen hebben misschien van binnen toch dat zonnetje gevoeld.

Op de brug staat een meisje met haar moeder. Ze bekijkt van een afstandje de clowns. Een beetje spannend is het wel. Zappie zwaait. Voorzichtig zwaait het meisje terug. Een clown is toch wel een beetje spannend. Het terugzwaaien is voor Zappie het teken dat hij wel een beetje dichterbij mag komen. Hij zwaait nog een keer. Het meisje zwaait iets voorzichtiger terug en doet een klein stapje achteruit. Zappie doet ook een stapje achteruit en opnieuw is er contact. Samen bewaren ze deze afstand en kijken elkaar aan. Ze zwaaien af en toe, lachen af en toe en na een tijdje loopt Zappie weer door. Dit is voor mij waar Walking as one over gaat. Voor een buitenstaander is er op het eerste gezicht niet zoveel aan de hand, maar voor Zappie en het meisje is dit een mooie ont-moeting. Ze komen elkaar tegen op straat, kennen elkaar niet, maar hebben toch samen een momentje waarin niks moet.

Een ont-moeting voor het leven.

Marco Kampstra

Hier een p.s. van Kirsten: Binnenkort verschijnt “Zappie is verliefd”, een mooi kinderboek met prachtige prenten waarin Clown Zappie als persoane centraal staat. Wil je hem hebben? Mail dan naar <info@zapflits.nl

De opdracht

Een kerkelijke organisatie vroeg mij een bijdrage te leveren als clown bij een studiedag. Deze studiedag ging over een pauselijk document omtrent mens, schepping en milieu. De organisatie vroeg aan mij of ik de taaie inhoudelijke kost creatief wilde verbeelden. Onderdeel van de opdracht was om de act zeven keer achter elkaar op te voeren, omdat in de opzet van de studiedag er steeds verschillende groepjes langs kwamen.

Ter voorbereiding bestudeerde ik globaal het pauselijk document en ging ik op zoek naar wat de essentie van dat stuk voor mij was. Ik bracht het terug naar één thema om er de clownse eenvoud in te kunnen gaan zien. Voor mij was het thema: van ‘ik-gericht zijn’ naar ‘wij-gericht zijn’.

Wat ga ik doen?

De titel van de pauselijke encycliek inspireerde me: Laudato Si. Italiaans voor: geprezen zijt Gij. Ik speelde grotesk met ik-gerichtheid: geprezen ben Ik! ”Laudato Mi!” Mijn clownspersonage houdt wel van een Italiaanse jabber  

De opgegeven locatie, het bos, begeesterde me voor het idee en de vorm van de act.

Een clown wandelt door het bos, gaat picknicken en laat daarbij een zooi aan picknick spullen achter. Met een theedoek als picknickkleedje vliegen de pizzadozen, sappakken en vlaflessen door het bos. Na de picknick vertrekt de clown luidruchtig en wil alle zooi achterlaten. Dat roept reactie op bij het publiek. Inspelend op deze reacties komt de aanvankelijk hoge status clown tot inzicht dat ze het toch echt niet goed heeft begrepen: De zooi moet opgeruimd. Het draait niet alleen om ‘mi en mio’. Met meer minimaal clownsspel gaat de clown een kwetsbaarder contact aan met ieder in het publiek. Het spel ontwikkelt zich steeds meer naar een voelbaar ‘geprezen ben jij’ en ‘geprezen zijn wij’. Om de cirkel van de pauselijke encycliek rond te maken, prijst de clown ‘Gij’ in de natuur door een lied voor de bomen te zingen.

En daar gaan we…

De weersomstandigheden werken vanuit clownsperspectief gezien goed mee. De dag ervoor was er continue natte sneeuw. Op de speelochtend zelf is het droog, ligt de temperatuur rond het vriespunt met een frisse wind en rijp op de bomen. Hoe heerlijk om dan als clown vol in het plezier “lekkere weertje hè” te zeggen en in de modder van het bos een picknick kleedje uit te spreiden.    

 Het is bijzonder om de act zeven keer achter elkaar te spelen. Mijn lijn voor de act ligt vast. Dit houvast geeft rust om me af te stemmen op het wisselende publiek. Bij de eerste opvoering ben ik nog bezig met de routine, de spullen en de handelingen. Bij de tweede keer komt er veel meer respons van het publiek, mensen komen  ineens veel dichterbij me staan, wat me toch even verrast. Ik had bij de eerste keer blijkbaar in mijn hoofd een soort beschermende scheiding aangebracht tussen ‘daar het publiek’ en ‘hier de clown’.
Me openen naar het publiek en de afstemming groeit met iedere act. Daardoor verloopt iedere clownse picknick anders. Ik merk dat ik steeds meer rust krijg in het spel. Ik zak meer in mijn eigen ruimte, in aanwezig zijn. 

Een blissvolle ervaring voor mij als persoon. Ik heb me groots gevoeld in dat bos en het bos was groots. Ik kijk met een warm gevoel op deze speelervaring terug

 “Als laatste voorwerp haalt de clown een warmwater kruik uit haar tas tevoorschijn. Het is koud buiten. Mensen hebben al flinke tijd van het programma buiten doorgebracht. Aan sommigen kun je zien dat ze het koud hebben. De clown gebruikt dit gegeven en laat zich raken. Er is ontmoeting met de ander. De clown deelt haar kruik, haar warmte.”

 Reacties van het publiek na afloop: “Het was hartverwarmend.” “Wat een plezier!” “De kern gepakt.”

 Wat neem ik mee?
Ik ben geboeid door mijn persoonlijke ontwikkeling die de werkervaringen in de clownspraktijk me geven. Ik merk hoe mijn creatiekracht meer gaat stromen, ik daarop ga vertrouwen en belemmerende patronen minder op de voorgrond een rol spelen. Oefening baart kunst, heb ik in het opleidingstraject de afgelopen twee jaar aan den lijve ervaren.

Qua werk vind ik het boeiend om de clown in te zetten met voorbereide acts en speelse ontmoetingen in settings waar mensen vooral inhoudelijk, cognitief worden aangesproken. Ik vind het een prettige uitdaging om de complexe inhoud te vertalen naar de eenvoud van de clown. De clown heeft naar mijn idee op bijvoorbeeld studiedagen, trainingen en congressen een meerwaarde doordat de clown een rechtstreeks appèl doet op ervaring, contact, voelen.   Geprezen zij de clown!

Circe Serpenti                                                                                    

14 mei 2016

Een strand op Lesbos, mensen zitten op de rand van de weg, kinderen rennen wat heen en weer. Er is even geleden een rubber bootje aangekomen. Mensen wachten op de bus naar het registratiekamp. We lopen wat voorzichtig rond. Wat kan je doen in een omgeving waar mensen net voor hun leven zijn gevlucht en doodsangsten hebben uitgestaan op een rubberen boot…?
We hebben spullen om uit te delen, het is fijn dat we ook wat te geven hebben. Jet begint met schmink. Dat is leuk, alle kinderen willen ook een rode neus. En blauwe strepen. En groene strepen. Jet is goed bezig. Ik heb geen schmink, dus ik loop door. Ik speel met vingerpoppetjes en geef er af en toe eentje weg. Dan kunnen we samen spelen. Alleen overwint het verlangen tot bezit het bij de kinderen van het verlangen tot spelen. Zoals wel vaker gebeurt bij kinderen. En bij volwassenen. Dan ben ik alleen nog maar aan het uitdelen en alles eerlijk aan het verdelen. Dat gaat soms zo hectisch dat ik niet meer weet wie ik wat heb gegeven. En het ene zielige gezichtje na het andere komt opdagen. Voor het broertje. Voor het zusje. Voor het neefje of nichtje.

Wie is het zieligst?

Een meisje met streepjesbroek en een witte patronentrui komt op me af.
Ze wil een knuffelpop, maar ze heeft er al een gehad en ik heb niet wat ze hebben wil. Armen over elkaar, nukkig gezicht. Tsja, wat nu. Ik ben hier toch om de kinderen op te vrolijken. Ik doe ook mijn armen over elkaar en kijk nukkig terug. Ze kijkt me schuin aan en haar mond trekt een beetje omhoog. Ze doet haar armen nog strakker over elkaar en trekt een nog nukkiger gezicht. Ik probeer haar te overtreffen in nukkigheid. Een beetje spannend, ik heb geen idee of ze beledigd zou raken of niet. Niet dat ik erover nadenk, dan had ik het misschien niet gedaan (want dan lijkt het net alsof ik haar niet serieus neem en met haar spot).
Ze moet lachen. We blijven elkaar overtreffen, nukkigheid gaat over naar huilen. We doen wie het meest ontdaan is en huilen zo dramatisch mogelijk, om de beurt. Er komen een paar jongere kinderen om ons heen staan. Die zien wel wat in ons spelletje en doen al vrolijk huilend mee. Eentje huilt en de anderen slaan bemoedigend op de rug, ‘oooh’ en ‘aaah’ roepend. Dat is het spel. En hoe dramatischer hoe lachwekkender.

Op…

Later beland ik in een soortgelijke situatie. Een situatie waar ik me even geen raad mee weet, maar waarin ik wederom iets kan omdraaien. Kinderen om me heen, ze willen allemaal een ballon. Maar mijn ballonnen zijn op. Teleurgestelde gezichtjes. En maar ‘ballon ballon’ blijven roepen, zo smekend mogelijk kijken, je weet maar nooit.
Ik haal mijn schouders op, ik heb echt niks meer. Ik ga ermee spelen. Rare bewegingen om duidelijk te maken nee ik heb niks. Ze vinden het zowaar grappig en gaan mij weer nadoen. En af en toe komt er nog een ballon tussendoor. Ik draai het om, ik kijk de kinderen smekend aan en vraag om ballonnen. ‘Jee wat flauw van mezelf’, denk ik nog. Maar ze vinden het grappig. Het wordt een spelletje… Zij gaan hard ‘ballon ballon’ roepen, en ik gag heel zachtjes terugroepen. Dan beginnen ze weer heel hard te schreeuwen. Daar schrik ik dan weer zogenaamd van en doe alsof ze heel stilletjes moesten doen. Ze gaan steeds harder schreeuwen, ze hebben de grootste lol. Ze zijn niet te stoppen, en dat voelt ook even spannend… Het lijkt wel alsof ze zo gretig zijn, geobsedeerd bijna, om een spel te spelen, om even los te gaan en plezier te hebben, dat ze niet bereid zijn om dat zomaar weer los te laten.

Spelen met dat wat er ECHT is

Wat een indrukwekkende ervaring voor mij…
Tussendoor de gedachten “ Ehhh, is dit nou clownen?” Voor mijn gevoel heb ik gewoon gespeeld met wat er was. Zonder na te denken of het wel kon, of ik het wel kon maken, of ik niemand zou beledigen. Anders had ik het waarschijnlijk niet gedurft, bang de ander te beledigen. Al spelende dacht ik vol ongeloof, kijk ons nou, doen wie het meest verdrietig is en het hardst kan huilen, in een situatie die zo schrijnend is dat ik nauwelijks hoef te doen alsof. En we lachen erom.

Spelen… Broodnodig!!!
 
 

Het is de allereerste keer dat ik op een woongroep ga spelen met dementerende ouderen. Samen met mijn clownsmaatje van vorig jaar, Jeanette. Zij werkt daar en kent de bewoners. Maar ze vertelt me er nauwelijks over. Het is beter om ze zelf te leren kennen en hen open tegemoet te treden. We gaan de afdeling op, zonder afspraken of voorbereidingen. Spelen met wat er is. Maar om te voorkomen dat we echt niets te spelen weten, kunnen we terugvallen op een tas met wat attributen zoals een speeldoosje en een mini stoffer en blik. Maar wij hebben nog een troef, de beste, zo blijkt: mijn dochter Linde van 5 ½ die – omdat de stroom is uitgevallen – uitgerekend vandaag een schoolvrije dag heeft. Al eerder speelde zij met mij en met de toen nog 1^e jaars clowns in juni van dit jaar op straat. Ze vindt het fantastisch dat ze mee mag. Haar neus valt steeds af en zit niet lekker, dus die heeft ze op het laatste moment maar thuis gelaten. Maar schaap, haar knuffel is wel van de partij.

Clowntje kom maar binnen met je knecht

Zodra ik mijn clownskleren aan heb, ben ik clown. Ik voel me anders, begin anders te lopen, te kijken, open mij meer voor de wereld om me heen. Er zijn voorzichtige ontmoetingen op de afdeling, het eerste contact, het aftasten, er bij gaan zitten aan tafel, eens iets uitproberen. Voorzichtige eerste stappen die soms een glimlach of iets anders teweegbrengen en soms eindigen in een doodlopende weg.

Ik leen een rollator. Daar droom ik al tijden van om daar een act mee te verzinnen. Er komt iets stouts in mij boven als ik ‘m pak. Als een oude vermoeide clown loop ik de volgende woonkamer binnen waar 3 wakkere vrouwen aan tafel zitten en verwachtingsvol naar mij kijken.

“Hè, hè, poeh, nou, wat ben ik moe zeg van al dat lopen. Mag ik hier even komen zitten?” vraag ik. Ik vertel dat ik helemaal van de andere kant van de gang kom. Ze knikken en ik ga zitten en strek overdreven even lekker de benen. “En wie is dat kleine meisje?“ vraagt een van de vrouwen. “Dat is mijn kleindochter.” (Want ja, ik speel een oude clown.) “En wat heeft ze daar voor lieve knuffel?” Linde neemt het gesprek van mij over en laat haar knuffel zien. Het ijs is gebroken. De dames hebben niet zo’n lieve knuffel (meer) en ik vertel dat ik soms de knuffel van Linde stiekem een nachtje leen omdat hij zo lekker zacht is. Verbazingwekkend, neemt mevrouw Bernard het op voor Linde. Dat mag niet. Het is haar knuffel! Ik ben stout! Om een lange dialoog kort te maken, mag mevrouw Bernard mij als wijze van straf mij op de billen slaan. Iets waar ze schijnbaar veel plezier in heeft en de rest ook.

Mevrouw Bernard speelt als hardste mee, terwijl de andere dames met een glimlach het tafereel volgen. Zij mag van mij met haar vuist op tafel slaan, terwijl ze roept: “Ik wil (…)”. Alleen weet ze niet zo goed wat ze ook al weer wil. Ze lacht om alle clownsvoorstellen die ik doe, terwijl ik met de vuist op tafel sla en zij het nadoet.

Met de andere dames aan tafel wordt er nog uit volle borst gezongen “clowntje kom maar binnen met je knecht”, terwijl Linde en ik onze entree opnieuw door de deur maken. Jeanette en ik dansen verliefd samen op de muziek van het speeldoosje en dan is het tijd om weer te gaan. Er wordt om kusjes gebedeld als Jeanette en ik weg willen gaan en natuurlijk krijgen de dames die. En de clowns krijgen er een terug. Wat een groot cadeau!

Een wonderlijke ontmoeting

“Hé, een meisje! Wat is ze lief.” “Kom eens hier.” Een uitnodigend gebaar met zijn arm. Een meneer met een prachtige sonore stem. Terwijl hij mijn dochter Linde af en toe een aai over haar wang geeft of even teder door haar haren strijkt, gaat hij verder:

“lief gehad maan was witten –

Hoe die leste en groot zeggen zou

Want is gekomen maar niet wachten

Zacht in snakken, vermikten vol – gevolgen”

En na deze regels die klinken als een melodisch voorgedragen vers, volgen nog vele poëtische zinnen. Ze klinken als een coherent verhaal, maar ik kan er geen touw aan vastknopen door de bizarre onverwachte zinswendingen en vreemde woorden die ik niet ken, maar in zijn taal volkomen begrijpelijk lijken.

Met grote verwonderde ogen kijkt Linde de meneer aan. Ze laat toe hoe hij haar af en toe aanraakt, naar haar lacht. Ze lijkt bespeeld door zijn voordracht. Zo ook ik, in mijn clown zijn, luister stil en ontroerd naar zijn zangerige woorden. Ik hang aan zijn lippen, naast zijn stoel, op mijn hurken.

Hij sluit af met een tedere kus op Linde ’s wang. Alsof hij zojuist haar schoonheid beschreef.

Hij lacht naar mij en bekijkt mij eens goed, tikt met zijn vinger op mijn rode neus en zegt: “Je lijkt op mijn vader. Ja ja. Mooi”. En dan weer een prachtige onbegrijpelijke zin. Zijn ogen lachen mee. Aan de glinstering begrijp ik dat hij mij een compliment maakt. En ik zeg: “Dank u wel.”

“U weet toch wel dat ik een meisje ben?” zeg ik plagerig. En draai voor hem in het rond om mijn clownsjurk te showen. “Jaja, weet ik”, lacht hij. “Je bent precies mijn vader. Ook zo verbant met joggen ingeklukt wants botten neus. Ja.” En weer tikt hij met zijn vingers een paar keer op mijn rode neus en knikt me daarbij vriendelijk toe.

Dan valt zijn oog op de poppenbezem waarmee ik eerder de vloer heb staan aanvegen en die Linde nu in haar hand heeft. Hij zegt een onbegrijpelijk woord maar maakt een gebaar naar de bezem. Linde legt de bezem in zijn handen.

“Kijk”, zegt hij, terwijl hij de bezem voor hem horizontaal tussen zijn beide handen neemt. Zijn handen vertellen een prachtig verhaal, geven aanwijzingen op stok – en bezemgedeelte, glijden er soepel over heen, tonen de gladheid, testen het materiaal door er op te kloppen. Met zijn melodisch verslag, ondersteunt hij zijn handelingen. Volkomen eigen logica. Ik laat de klanken bij mij naar binnenstromen en ben oprecht verwonderd. Ik zie de meneer zichtbaar genieten van onze aandacht. Dan geeft hij de bezem terug aan mijn dochter en maakt een lichte teleurgestelde indruk, terwijl hij zucht: “Het is niet meer.”

“Het is niet meer?” vraag ik hem? “Zijn we iets kwijt?” vraag ik hem gespeeld geschrokken. “Ja, kwijt”, zegt hij opgewonden en opeens staat hij op en pakt mijn hand beet. Hij sloft met mij rond op zoek naar iets. “Wauw, spannend, we gaan iets zoeken!” Tegen iedereen die we tegenkomen in de gang vertellen we dat we aan het zoeken zijn naar iets wat we gaan vinden. Eerst de grote clown, dan de kleine en dan volgt de meneer met een bevestigend “Ja, Ja” en een onbegrijpelijke zin met daarin opeens de bekende woorden ‘vinden’ en ‘zoeken’. Als we lachen omdat ik steeds herhaal dat ik zo benieuwd ben naar wat we zullen vinden, wordt hij steeds enthousiaster.

Na de gang op en neer en een klein intermezzo met een andere meneer , – die ook al met zo’n mooie resonantie in zijn stem een filosofisch commentaar lijkt te geven op ons spel en ons bedankt voor ons korte bezoek,- zet hij zich vermoeid maar voldaan in een luie stoel op de gang. Mijn hand houdt hij nog steeds vast, dus ik kan niets anders doen dan bij hem op de stoelleuning kruipen.

Even rusten. “Ja”, zegt hij, – hij vond het reuzeleuk. Nee, we hebben nog steeds niets gevonden. Maar dat geeft niet. We hebben elkaar even gevonden. Wat mooi dat hij mij even meenam in zijn wereld; hij mij toeliet. Wat een wonderlijke ontmoeting, wat een plezier.

“Gaan we de volgende keer verder zoeken?” “Ja, Ja hoor.” Een handkus, dit keer van mij voor deze mooie meneer. Een zwaai, een grote glimlach en ik stap weer terug in de ‘andere werkelijkheid’. Niet alleen hij, maar ook ik, zijn even ‘het gelukkige kind’ geweest.

 
 
Het is de zevende keer dat ik als clown Rusland bezoek. We gaan via het Gesundheit Institut! van Patch Adams met een groep van 30 clowns  met 10 nationaliteiten naar weeshuizen, ziekenhuizen, daklozenopvang, bejaardenhuizen en terminale kinderen thuis. 2 weken in een bus in Moskou en St. Petersburg.
In de jaren 60 heeft Patch Adams de clown uit het circus gehaald en in het ziekenhuis gezet om het welzijn van zijn patiënten te verbeteren. En 31 jaar geleden is hij als Amerikaanse clown voor het eerst naar Rusland (toen nog de Sovjet Unie) gegaan om de “vijand” te bezoeken. Hij ziet de clown als een middel om liefde en vriendschap te delen.

 
Maar heeft het wel nut?

De kinderen kijken altijd uit naar ons bezoek. De leefomstandigheden zijn grimmig en we zien veel armoede, ondervoeding en problematiek zoals HIV. Om deze kinderen achter te moeten laten na een bezoek van anderhalf uur is altijd weer moeilijk. Ik heb me vaak afgevraagd of het wel nut heeft wat we doen: we brengen ze een lichtpuntje om ze vervolgens weer in de duisternis te laten zitten. Deze reis kreeg ik vanuit onverwachte hoek antwoord op deze vaak.
 
In Moskou bezochten we een daklozen opvang. Niet de makkelijkste plek om te spelen als clown. 6 stapelbedden in iedere kamer, met mannen die oorlogen hebben meegemaakt en vaak niet zitten te wachten op een clown. Ik kom met mijn maatje op een kamer, waar een man zorgvuldig moppen uitkiest uit een boekje en ze aan ons voorleest. Hij laat een stilte vallen, wat voor ons het teken is om te lachen. Hij weet ook dat we geen woord Russisch verstaan, maar hij zoekt met veel plezier de moppen voor ons uit.

Nou en of…

Nadat we zijn uitgelachen vertrekken we en komen we iemand tegen op de gang. Een oude bekende blijkt, die ons al bleek te zoeken, want hij had gehoord dat de clowns weer kwamen. Vorig jaar konden of mochten we niet komen (dat is nooit helemaal duidelijk).
2 jaar geleden hebben we op zijn kamer naar Beatles muziek geluisterd en van een theepot een versterker gemaakt omdat het geluid op zijn telefoon vrij zacht was.

Hij neemt ons mee naar een slaapkamer. Er liggen wat mensen te slapen, maar dat hindert niet volgens hem. Hij haalt een koek uit een kastje en snijdt hem in 2 stukken. Ik vermoed dat hij net genoeg geld heeft voor 1 koek. Ergens tovert hij een verfrommelt citroentje tevoorschijn. Hij snijdt er met grote zorg een stukje af en dit gaat samen met 6 scheppen suiker in de thee.
Hij is blij dat we er weer zijn en heeft dit allemaal geregeld voor ons. Ik speel “Imagine” op mijn ukelele en neem me voor toch meer liedjes van de Beatles te gaan oefenen.
 
Twee jaar heeft hij op ons gewacht en al die moeite voor ons gedaan. Dus dat lichtpuntje wat we toen ontstoken hebben, brandt nog steeds. En dat maakt het voor mij de moeite waard om helemaal naar Rusland af te reizen.

 
www.marleenvanos.nl