De opdracht

Een kerkelijke organisatie vroeg mij een bijdrage te leveren als clown bij een studiedag. Deze studiedag ging over een pauselijk document omtrent mens, schepping en milieu. De organisatie vroeg aan mij of ik de taaie inhoudelijke kost creatief wilde verbeelden. Onderdeel van de opdracht was om de act zeven keer achter elkaar op te voeren, omdat in de opzet van de studiedag er steeds verschillende groepjes langs kwamen.

Ter voorbereiding bestudeerde ik globaal het pauselijk document en ging ik op zoek naar wat de essentie van dat stuk voor mij was. Ik bracht het terug naar één thema om er de clownse eenvoud in te kunnen gaan zien. Voor mij was het thema: van ‘ik-gericht zijn’ naar ‘wij-gericht zijn’.

Wat ga ik doen?

De titel van de pauselijke encycliek inspireerde me: Laudato Si. Italiaans voor: geprezen zijt Gij. Ik speelde grotesk met ik-gerichtheid: geprezen ben Ik! ”Laudato Mi!” Mijn clownspersonage houdt wel van een Italiaanse jabber  

De opgegeven locatie, het bos, begeesterde me voor het idee en de vorm van de act.

Een clown wandelt door het bos, gaat picknicken en laat daarbij een zooi aan picknick spullen achter. Met een theedoek als picknickkleedje vliegen de pizzadozen, sappakken en vlaflessen door het bos. Na de picknick vertrekt de clown luidruchtig en wil alle zooi achterlaten. Dat roept reactie op bij het publiek. Inspelend op deze reacties komt de aanvankelijk hoge status clown tot inzicht dat ze het toch echt niet goed heeft begrepen: De zooi moet opgeruimd. Het draait niet alleen om ‘mi en mio’. Met meer minimaal clownsspel gaat de clown een kwetsbaarder contact aan met ieder in het publiek. Het spel ontwikkelt zich steeds meer naar een voelbaar ‘geprezen ben jij’ en ‘geprezen zijn wij’. Om de cirkel van de pauselijke encycliek rond te maken, prijst de clown ‘Gij’ in de natuur door een lied voor de bomen te zingen.

En daar gaan we…

De weersomstandigheden werken vanuit clownsperspectief gezien goed mee. De dag ervoor was er continue natte sneeuw. Op de speelochtend zelf is het droog, ligt de temperatuur rond het vriespunt met een frisse wind en rijp op de bomen. Hoe heerlijk om dan als clown vol in het plezier “lekkere weertje hè” te zeggen en in de modder van het bos een picknick kleedje uit te spreiden.    

 Het is bijzonder om de act zeven keer achter elkaar te spelen. Mijn lijn voor de act ligt vast. Dit houvast geeft rust om me af te stemmen op het wisselende publiek. Bij de eerste opvoering ben ik nog bezig met de routine, de spullen en de handelingen. Bij de tweede keer komt er veel meer respons van het publiek, mensen komen  ineens veel dichterbij me staan, wat me toch even verrast. Ik had bij de eerste keer blijkbaar in mijn hoofd een soort beschermende scheiding aangebracht tussen ‘daar het publiek’ en ‘hier de clown’.
Me openen naar het publiek en de afstemming groeit met iedere act. Daardoor verloopt iedere clownse picknick anders. Ik merk dat ik steeds meer rust krijg in het spel. Ik zak meer in mijn eigen ruimte, in aanwezig zijn. 

Een blissvolle ervaring voor mij als persoon. Ik heb me groots gevoeld in dat bos en het bos was groots. Ik kijk met een warm gevoel op deze speelervaring terug

 “Als laatste voorwerp haalt de clown een warmwater kruik uit haar tas tevoorschijn. Het is koud buiten. Mensen hebben al flinke tijd van het programma buiten doorgebracht. Aan sommigen kun je zien dat ze het koud hebben. De clown gebruikt dit gegeven en laat zich raken. Er is ontmoeting met de ander. De clown deelt haar kruik, haar warmte.”

 Reacties van het publiek na afloop: “Het was hartverwarmend.” “Wat een plezier!” “De kern gepakt.”

 Wat neem ik mee?
Ik ben geboeid door mijn persoonlijke ontwikkeling die de werkervaringen in de clownspraktijk me geven. Ik merk hoe mijn creatiekracht meer gaat stromen, ik daarop ga vertrouwen en belemmerende patronen minder op de voorgrond een rol spelen. Oefening baart kunst, heb ik in het opleidingstraject de afgelopen twee jaar aan den lijve ervaren.

Qua werk vind ik het boeiend om de clown in te zetten met voorbereide acts en speelse ontmoetingen in settings waar mensen vooral inhoudelijk, cognitief worden aangesproken. Ik vind het een prettige uitdaging om de complexe inhoud te vertalen naar de eenvoud van de clown. De clown heeft naar mijn idee op bijvoorbeeld studiedagen, trainingen en congressen een meerwaarde doordat de clown een rechtstreeks appèl doet op ervaring, contact, voelen.   Geprezen zij de clown!

Circe Serpenti                                                                                    

14 mei 2016